در سالی که گذشت، بحران هایی مثل کرونا، مسائل اقتصادی و موضوعاتی این چنینی موجب فشار و تحت الشعاع قرار گرفتن آرامش روانی همه مردم و به خصوص مردان شده است.

دکتر فریبرز درتاج، روان شناس و عضو شورای مرکزی سازمان نظام روان شناسی در خصوص اهمیت توجه به سلامت روان مردان و فرارسیدن روز مرد ابراز داشت: اغلب اوقات از مردان غافل می­شویم، آمار و یافته­ها نشان می ­دهد که پرداختن به سلامت روان مردان باید به مسئله ضروری تبدیل شود؛ برای مثال، شاید جالب ­ترین و در عین حال نگران کننده­ ترین یافته­ها این باشد، در حالی که به طور متوسط زنان بیشتری در رابطه با مشکلات روحی و روانی نسبت به مردان تشخیص داده می­شوند، اما میزان خودکشی مردان به میزان قابل توجهی بیشتر است. در پنج سال گذشته، میزان خودکشی در مردان 45-59 ساله به میزان قابل توجهی به 2/22 مرگ، در 100000 جمعیت افزایش یافته است. تعداد بالای میزان آمار خودکشی مردان نسبت به آمار گزارش شده در رابطه با میزان اختلالات روانی در مردان، دلیل اصلی­ است که متخصصان گمان می­کنند، مردان بیشتر از آنچه گزارش شده است، از مشکلات سلامت روان رنج می­ برند. این آمار یک هشدار جدی است که باید صرف نظر از حل عوامل تهدید کننده سلامت روان مردان مثل، وضعیت اقتصادی­-اجتماعی، بازنشستگی، شرایط نامناسب کار یا حجم بالای کار، نقش­های جنسیتی سنتی، مسائل مالی و... به دنبال راهکارهایی برای افزایش و ارتقای سلامت روان در مردان بود.

مهمترین و موثرترین روش بهبود سلامت روان در مردان

درتاج در خصوص لزوم رسیدگی به مشکلات مردان گفت: مسلماً جستجوی معالجه تخصصی و حرفه ­ای یکی از مهمترین و مؤثرترین روش­ هایی است که فرد مبتلا به بیماری روانی می­ تواند برای بهبود کیفیت زندگی و بهبود سلامت روان خود انجام دهد و بهترین و موثرترین راهکاری که به سلامت روان مردم کمک می کند، درخواست کمک های حرفه ای است. پژوهش­ها نشان داده است که درمان­ های تخصصی به کاهش بسیاری از عوامل مهم مخل بهداشت روانی که مردان آن را تجربه می ­کنند، از جمله استرس، اضطراب، اعتیاد و افسردگی کمک می ­کند.

دوسوم از مردان مبتلا به اختلالات سلامت روان به دنبال درمان نیستند

استاد روان شناسی دانشگاه علامه طباطبائی در مورد راهکارهای رسیدگی به سلامت روان مردان ادامه داد: نکته مهمی که در رابطه با این راهکار باید مورد توجه قرار گیرد، تفاوت آمار مردان مبتلا به اختلالات روانی و آمار خودکشی مردان است که نشان می ­دهد مردان از پریشانی روانی بیشتری رنج می ­برند، اما کمک های حرفه ­ای و تخصصی لازم را دریافت نمی ­کنند و به طور واضح ­تر باید گفت مردان در این زمینه درخواست کمک نمی ­کنند. تقریباً دو سوم از مردان مبتلا به اختلالات سلامت روان هرگز به دنبال معالجه و درمان نیستند. این مسئله به عنوان یک زنگ خطر برای جامعه مردان محسوب می­شود، زیرا مردان اغلب فقط وقتی احساس می ­کنند که به آخر خط رسیده­اند، در خواست کمک می ­کنند و در آن زمان شاید دیگر این کمک ­ها مؤثر واقع نشود و به احتمال زیاد از مکانیسم­ های مقابله کننده مخرب و جبران ناپذیر مانند خودکشی، استفاده خواهند کرد.

کلیشه هایی که به مردان نسبت می دهند از دلایل کمک نخواستن آنهاست

فریبرز درتاج به اصطلاحات کلیشه ای که در مورد مردان به کار می رود، اشاره کرد و گفت: از بدو تولد، به طور معمول به پسران آموخته می ­شود که باید قوی، سخت و محکم باشند، احساسات خود را ابراز نکنند، رهبر شوند و بروز عواطف نشانه ضعف است، نه مردانگی و یا اینکه مرد واقعی از کسی درخواست کمک نمی ­کند زیرا این به نوعی نشانه ضعف یا مقابله است. این کلیشه ­ها، دقیقاً همان چیزی است که باعث یکسری تفکرات در مردان شده است و به این نگرش های غلط کمک می­ کند. بنابراین، کسانی که به هنجارهای مردانه کلیشه ­ای پایبند هستند، ممکن است در دریافت درمان ­های روانی مقاومت کنند. این تفکر در افزایش مشکلات سلامت روان مردان نقش بسزایی دارد.

مسئله سلامت روان مردان از طرف جامعه جدی گرفته نشده است

درتاج به بیان علت دیگر مراجعه اندک مردان برای رسیدگی به سلامت روان خود گفت: مسئله سلامت روان مردان از طرف جامعه به اندازه کافی جدی، رسانه­ای و رایج نشده است و در مقایسه با سلامت روان زنان از اولویت کمتری برخوردار است. کمبود توجه می ­تواند این باور اشتباه را ایجاد کند که هیچ کس به سلامت روان مردان اهمیت نمی ­دهد و بیان آن موجب داوری و قضاوت از طرف دوستان، خانواده و اطرافیان خواهد شد که در نهایت منجر به کاهش استفاده مردان از مؤثرترین راهبرد افزایش سلامت روان خواهد شد. بنابراین اولین قدم برای استفاده از این راهکار مهم و مؤثر، تغییر نگرش جامعه در رابطه با بهداشت روانی مردان، به خصوص قضاوت­ های پیرامون درخواست کمک از طرف آنان است. حقیقت این است که همه ما بدون توجه به جنسیت به حمایت حرفه ­ای دیگران در مقطعی از زندگی خود نیاز داریم و برداشتن این کلیشه ­ها باید در اورژانس سلامت روان مردان قرار گیرد.

راهکارهای اساسی خودیاری که مردان می توانند برای ارتقا و مدیریت سلامت روان خود بکار ببرند:

کلیشه های جنسیتی را فراموش و به فکر پشتیبانی حرفه ای باشید

عضو شورای مرکزی سازمان نظام روان شناسی گفت: فارغ از جنسیت، زندگی همه انسان­ ها فراز و نشیب هایی دارد. هر شخصی گاهی اوقات احساس غم و اندوه، عصبانیت یا ناامیدی را تجربه می­کند. اما اگر این احساسات از بین نروند یا آنقدر قوی شوند که عملکرد طبیعی شما را دشوار کند، این می­تواند منجر به بیماری روانی شود. شما به سلامت روانی مناسب و خوب نیاز دارید، تا بتوانید با مشکلات زندگی روبرو شوید، روابط سالم با دیگران داشته باشید و از زندگی لذت ببرید و اینکه بدانند، مشکلات بهداشت روان، رایج است و نشانة ضعف نیست. سلامت روان شما مانند سلامتی جسمی شما است و اگر هرچه زودتر درمان شود، بهتراست. بنابراین اگر در زندگی با مشکل و مسئلة دشواری مواجه هستید که سلامت روان شما را تهدید می­کند، با سکوت، رنج نکشید و به دنبال کمک بروید.

ورزش و تحرک را فراموش نکنید

فریبرز درتاج گفت: یک مطالعه برجسته توسط مؤسسة بلک داگ (Black dog) استرالیا نشان داد که اختصاص زمان اندکی به ورزش، صرف نظر از شدت آن، می ­تواند به جلوگیری از افسردگی و افزایش سلامت روان کمک کند. یافته­های پژوهشی نشان داده­اند، مردان غیرفعال 60٪ بیشتر از مردان فعال در معرض افسردگی هستند. اما اگر ساعات طولانی مشغول کار باشید و نتوانید ورزش کنید، چه؟ خبر خوب این است که حتی یک پیاده روی روزانه 10 تا 20 دقیقه می تواند بهزیستی روانی و ذهنی شما را بهبود بخشد. یافته های بزرگترین و گسترده­ ترین مطالعه که در مجله روانپزشکی آمریکایی منتشر شده است، نشان داد که حتی یک ساعت فعالیت در هر هفته (خواه یک پیاده روی ساده یا یک جلسه وزنه برداری) می ­تواند سلامت روان را بهبود بخشد. محققان دریافتند، که حتی پنج دقیقه ورزش، ماده شیمیایی مفیدی به نام اندورفین را آزاد می­کند که باعث می شود احساس بسیار بهتری نسبت به قبل داشته باشیم.

دغدغه هایتان را بنویسید

درتاج ابراز داشت: کلیشه­ها در مورد مردان را خُرد کنید و بگذارید آن احساسات مردانه بر روی کاغذ جاری شوند. تحقیقات نشان داده است که نوشتن در مورد احساسات، می­تواند به کاهش استرس یا اضطراب کمک کند، به ویژه هنگامی که در یک رویداد آسیب­زا قرار دارید، نوشتن آنچه شما را تحریک و مضطرب کرده است و سپس از بین بردن آن، می­تواند به پاک کردن ذهن شما کمک کند. نوشتن عباراتی که بیانگر احساسات واقعی باشند، باعث کاهش نمرات افسردگی در بین افرادی با اختلال افسردگی اساسی شده است. نیازی به شکسپیر بودن نیست!!!!، فقط یک قلم و کاغذ را بردارید و شروع به نوشتن کنید. اگر هنوز نمی­دانید از کجا شروع کنید، فقط سعی کنید آنچه را که هر روز به خاطرش سپاسگزار هستید را یادداشت کنید. ابراز سپاس، علائم افسردگی را کاهش داده و سلامت روان را بهبود می­بخشد.

زمان با کیفیتی را در محیط کاملاً مردانه با دوستان بگذرانید

استاد دانشگاه علامه طباطبائی گفت: کارشناسان توافق دارند، پیوند اجتماعی برای سلامت روان ضروری است. مطالعات نشان داده است که حمایت اجتماعی، خواه از طرف دوستان و افراد خانواده باشد یا افراد مهم، به شدت با افزایش سلامت روانی و جسمی همراه است. همچنین گذراندن وقت با یک دوست می­ تواند تأثیر یک تجربه استرس ­زا و منفی را تضعیف کند. ارتباطات با کیفیت اجتماعی شانس بروز مشکلات سلامت روان مانند افسردگی، اضطراب و ایجاد اعتیاد را کاهش می ­دهد. پس حتماً روابط دوستانه را در اولویت ­های خود قرار دهید.

به دیگران کمک کنید

درتاج اظهار داشت: نتایج مطالعه اخیر از گروه اقتصاد دانشگاه زوریخ (Zurich) نشان داد که بین سخاوتمند بودن و احساس خوشبختی رابطه قوی وجود دارد. محققان با استفاده از تصویربرداری شدت امواج مغناطیسی به بررسی مکانیسم­ های مغز در هنگام رفتار سخاوتمندانه پرداختند و نتیجه گرفتند، این رفتار با احساس خوشبختی در ارتباط است. آنها دریافتند که اعمال نوع دوستانه، ناحیه ­ای از مغز که مرتبط با چرخه پاداش است را فعال می ­کند. بنابراین با یک کمک ساده به همکار یا دوست خود یا هر فرد نیازمندی، سلامت روان خود را تضمین کنید.

خوب و کافی بخوابید

فریبرز درتاج گفت: تعداد قابل توجهی از پژوهش­ های علمی رابطه قوی بین مشکلات خواب، اضطراب و افسردگی را نشان داده­ اند. اگر به خوبی نمی­ خوابید، این مشکل می­ تواند بر تصمیم­ گیری، خلق، روحیه، سلامت روان و توانایی شما در پیش­بینی امور تأثیر منفی بگذارد. روان شناسان دانشگاه وارویک انگلستان (Warwick) دریافتند که بهبود کیفیت خواب می ­تواند، میزان سلامت روحی و روانی­ برابر با کسانی که برنده یک جایزه 300000 دلاری در قرعه­ کشی شده ­اند را به همراه آورد. برای کمک به خواب خوب شب، سعی کنید زودتر دستگاه ­های دیجیتالی مثل موبایل، کامپیوتر، تلویزیون و... خود را خاموش کنید، کافئین را قطع کنید و یک روال منظم برقرار کنید. اگر نمی ­توانید خواب شب را مدیریت کنید، یک چُرت بعد از ظهر را در برنامه خود قرار دهید، تحقیقات جدید نشان داده است که حتی یک چرت زدن کوتاه و سریع نیز می­ تواند روحیه شما را بهبود بخشد.

کنترل مالی خود را در دست بگیرید و برایش برنامه ریزی کنید

عضو شورای مرکزی سازمان نظام روان شناسی گفت: مشکلات مالی برای مردان یکی از بزرگترین منابع استرس است. مردان غالباً احساس می­ کنند که بار تأمین امنیت مالی برای خانواده، به طور کلی بر دوش آنها است. منابع زیادی وجود دارد که به شما کمک می ­کند تا بتوانید پول خود را مدیریت کنید، اما اگر بیش از حد غرق در مشکلات مالی هستید، یک مشاور مالی می ­تواند به شما در کنترل بدهی­ ها و برنامه ­ریزی مالی کمک کند و طرحی را در دستور کار خود قرار دهید تا به شما در بازگشت مجدد کمک کند.

از یوگا و ذهن آگاهی استفاده کنید

درتاج تاکید کرد: اگر هنوز مراقبه و یوگا را امتحان نکرده ­اید، ممکن است زمان آن رسیده باشد که تمرین­ های سنتی و باستانی را ترک کنید. تحقیقات نشان داده است که مدیتیشن و یوگا سیستم­ های پاسخ به استرس را تعدیل می­ کند و به کاهش اضطراب و افسردگی کمک می­کند. حتی اگر به طور حرفه ­ای هم با تمرین­های یوگا آشنایی ندارید، هر روز زمانی را به تمرینات تنفسی اختصاص دهید و راهی برای استراحت متناسب با شیوه زندگی خود پیدا کنید تا بتوانید ذهن خود را پاک کنید و یک قدم عقب ­تر از آنچه که باعث استرس شما شده است، بروید. ذهن ­آگاهی نیز یک روش اثربخش است که با ایجاد تمرکز بر روی تنفس، حضور در لحظه (زمان حال) و فکر نکردن به گذشته یا نگرانی از آینده، موجب افزایش سلامت روان شما خواهد شد. سعی کنید به گذشته نپرداخته یا نگران آینده نباشید، این فقط سطح استرس شما را افزایش می­دهد، بنابراین بر روی قدردانی از حال و مکان فعلی خود متمرکز شوید. لازم به ذکر است که آموزش این تمرین ­های مؤثر در محیط مجازی قابل دسترسی است و انجام آنها بسیار ساده و در هر زمان و مکانی امکان­پذیر است.

دوری از افکار منفی

این روان شناس گفت: اگر مدام افکارتان منفی است، شما کم کم از لذت بردن از زندگی دور می­شوید. برای یادگیری مثبت اندیشی بیشتر تلاش کنید. اگر با دیدگاه مثبت به راهی که در مقابل چالش­هایی که باید با آن روبرو شوید و به آنچه در مقابل شما قرار دارد نزدیک شوید، به طرز چشمگیری تغییر خواهید کرد و به احتمال زیاد به جای مشکلات، فرصت­ها را می بینید.

ایمان خود را تقویت کنید

درتاج گفت: اعتقاد داشتن به قدرتی بزرگتر از خود (خدا) آسایش و آرامش روانی بسیار خوبی فراهم می ­کند. در دنیایی پر آشوب و پر دغدغه امروزی تکیه به چنین ارزش بالایی و داشتن چنین نیروی معنوی، به زندگی معنای بیشتری می­ بخشد و بخش عظیمی از این مشکلات و دغدغه­ ها فقط یا فکر کردن به این قدرت مطلق به خودی خود از بین خواهد رفت.

فریبرز درتاج در پایان اظهار داشت: همان طور که گفته شد، موارد بالا، راهکارهایی در دسترس و غیر کلینیکی برای افزایش سلامت روان در مردان هستند و مسلماً برای حل مشکلات اساسی و بحرانیِ سلامت روان در مردان، هر یک از ما به عنوان عضوی از جامعه وظیفه داریم تا کلیشه­های جنسیتی را از بین ببریم و گفتگو دربارة سلامت روان مردان را رواج دهیم و به رسمیت بشناسیم، تا این قشر از جامعه برای مراجعه به روانپزشک، روانشناس، مشاور یا مددکار و استفاده از طیف گسترده­ای از تکنیک های مدرن و روش­های درمانی تخصصی، ترغیب شوند.

نقل از رکنا