آلزایمر، شایع‌ترین علت زوال عقل و یک اصطلاح عمومی برای از دست دادن حافظه و دیگر توانایی‌های شناختی تا به اندازه‌ای است که در زندگی روزمره شخص، اختلال جدی ایجاد می کند. بیماری آلزایمر در ۶۰ تا ۸۰ درصد موارد زوال عقل را موجب می‌شود.
آلزایمر، جزء طبیعی پیری نیست.  بزرگترین عامل خطر شناخته شده در این بیماری، افزایش سن است و بیشتر افراد مبتلا به آلزایمر، ۶۵ سال و بالاتر هستند.  بیماری آلزایمر در دوره جوانی که افراد زیر ۶۵ سال را مبتلا می‌کند، به عنوان آلزایمر زودرس نیز شناخته می‌شود. افراد مبتلا به آلزایمر در سنین جوانی می‌توانند در مراحل اولیه، میانی یا پیشرفته این بیماری باشند.
آلزایمر با گذشت زمان بدتر می‌شود و یک بیماری پیشرونده است که در آن نشانه‌های زوال عقل به تدریج طی چند سال بدتر می‌شود. در مراحل اولیه، از دست دادن حافظه خفیف است، اما در مرحله پیشرفته آلزایمر، افراد توانایی ادامه مکالمه و پاسخ به محیط خود را از دست می‌دهند. به طور متوسط، فرد مبتلا به آلزایمر ۴ تا ۸ سال پس از تشخیص عمر می‌کند اما بسته به عوامل دیگر می تواند تا ۲۰ سال نیز عمر کند.
آلزایمر هیچ درمانی ندارد ، اما دو درمان aducanumab (Aduhelm) و lecanemab (Leqembi) - نشان می‌دهد که حذف بتا آمیلوئید، یکی از نشانه‌های بیماری آلزایمر، تحلیل مغز، زوال شناختی و عملکردی را در افراد مبتلا به آلزایمر اولیه کاهش می دهد. درمان های دیگر می‌توانند به طور موقت بدتر شدن نشانه‌های زوال عقل را کاهش دهند و کیفیت زندگی افراد مبتلا به آلزایمر و مراقبان آنها را بهبود بخشند. امروزه تلاش‌های جهانی با هدف یافتن روش‌های بهتر برای درمان این بیماری، به تأخیر انداختن شروع آن و جلوگیری از پیشرفت آن در حال انجام است.
علائم آلزایمرشایع ترین علامت اولیه آلزایمر، مشکل در به خاطر سپردن اطلاعات تازه آموخته شده است. درست مانند دیگر اعضای بدن ما، مغز  نیز با افزایش سن تغییر می‌کند. بسیاری از ما در نهایت متوجه کندی تفکر و مشکلات گاه به گاه در به خاطر سپردن چیزهای خاص می شویم. با این حال، از دست دادن جدی حافظه، سردرگمی و دیگر تغییرات عمده در نحوه عملکرد ذهن مان ممکن است نشانه‌ای از فقدان سلول های مغزی باشد.
تغییرات آلزایمر معمولاً در بخشی از مغز که بر یادگیری تأثیر می‌گذارد شروع می‌شود. همان‌طور که آلزایمر در مغز پیشرفت می‌کند، منجر به تشدید علائمی از قبیل بی‌نظمی، تغییرات خلق وخو و تغییرات رفتاری، افزایش سردرگمی در مورد رویدادها، زمان و مکان؛ سوء ظن های بی‌اساس در مورد خانواده، دوستان و مراقبان، از دست دادن جدی تر حافظه و مشکل در صحبت کردن، بلع و راه رفتن می‌شود.
افرادی که دچار از دست دادن حافظه یا دیگر نشانه های احتمالی آلزایمر هستند ممکن است تشخیص این مشکل برایشان دشوار باشد؛ اما علائم زوال عقل ممکن است برای اعضای خانواده یا دوستان آشکارتر باشد و هر فردی که علائم شبه زوال عقل را تجربه می کند باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کند.
آلزایمر و مغزتغییرات میکروسکوپی در مغز خیلی قبل از اولین نشانه‌های از دست دادن حافظه شروع می‌شود.
مغز دارای ۱۰۰  میلیارد سلول عصبی (نورون) است. هر سلول عصبی با بسیاری دیگر ارتباط برقرار می کند تا شبکه‌های ارتباطی را تشکیل دهد. گروه‌هایی از سلول‌های عصبی وظایف خاصی دارند. برخی مسئول تفکر، یادگیری و به خاطر سپردن هستند. دیگر سلول‌های عصبی به ما کمک می‌کنند که ببینیم، بشنویم و حس کنیم.
سلول‌های مغز برای انجام کار خود مانند کارخانه‌های کوچک عمل می‌کنند. آنها منابع متعددی را دریافت و انرژی تولید می‌کنند، تجهیزات می‌سازند و از شر زباله‌ها خلاص می‌شوند. سلول‌ها همچنین اطلاعات را پردازش و ذخیره و با سلول‌های دیگر ارتباط برقرار می‌کنند و برای فعال نگه داشتن همه چیز به هماهنگی و همچنین مقادیر زیادی سوخت و اکسیژن نیاز دارند.
دانشمندان بر این باورند که بیماری آلزایمر از عملکرد خوب بخش‌هایی از کارخانه سلول جلوگیری می‌کند. آنها مطمئن نیستند که مشکل از کجا شروع می‌شود؛ اما درست مانند یک کارخانه واقعی، خرابی در یک سیستم باعث ایجاد مشکلات در مناطق دیگر می‌شود. با گسترش آسیب، سلول‌ها توانایی خود را برای انجام وظایف خود از دست می‌دهند و در نهایت می‌میرند و باعث ایجاد تغییرات غیرقابل برگشت در مغز می‌شوند (www.alz.org).

کمیسیون فرهنگی و اجتماعی انجمن روان‌شناسی تربیتی ایران